Trần Trọng Kim
Họ Hồng-Bàng
(2879-258 trước Tây Lịch)
1. Họ Hồng Bàng
2. Nước Văn Lang
3. Truyện cổ tích về đời Hồng Bàng:
Phù Đổng Thiên Vương
Sơn Tinh Thủy Tinh
Cứ theo tục truyền thì vua Đế Minh là cháu ba đời của vua Thần Nông, đi tuần thú phương nam đến núi Ngũ Lĩnh (thuộc tỉnh Hồ Nam bây giờ) gặp một nàng tiên, lấy nhau, đẻ ra người con tên là Lộc Tục. Sau Đế Minh truyền ngôi lại cho con trưởng là Đế Nghi làm vua phương bắc, và phong cho Lộc Tục làm vua phương nam, xưng là Kinh Dương Vương, quốc hiệu là Xích Quỷ.
Bờ cõi nước Xích Quỷ bấy giờ phía bắc giáp Động Đình Hồ (Hồ Nam), phía nam giáp nước Hồ Tôn (Chiêm Thành), phía tây giáp Ba Thục (Tứ Xuyên), phía đông giáp bể Nam Hải.
Kinh Dương Vương làm vua nước Xích Quỷ vào quãng năm nhâm tuất (2879 trước Tây Lịch?) và lấy con gái Động Đình Quân là Long Nữ đẻ ra Sùng Lãm, nối ngôi làm vua, xưng là Lạc Long Quân.
Lạc Long Quân lấy con gái vua Đế Lai tên là Âu Cơ, đẻ một lần được một trăm người con trai3. Lạc Long Quân bảo Âu Cơ rằng: "Ta là dòng dõi Long Quân, nhà ngươi là dòng dõi thần tiên, ăn ở lâu với nhau không được; nay được trăm con thì nhà người đem 50 đứa lên núi, còn 50 đứa ta đem xuống bể Nam Hải". Gốc tích truyện này có lẽ là từ Lạc Long Quân về sau, nước Xích Quỷ chia ra những nước gọi là Bách Việt. Bởi vậy ngày nay đất Hồ Quảng (tỉnh Hồ Nam, tỉnh Quảng Đông và tỉnh Quảng Tây) còn xưng là đất Bách Việt. Đấy cũng là một điều nói phỏng, chứ không có lấy gì làm đích xác được.
Lạc Long Quân phong cho người con trưởng sang làm vua nước Văn Lang, xưng là Hùng Vương.
Cứ theo sử cũ thì nước Văn Lang chia ra làm 15 bộ:
1. Văn Lang (Bạch Hạc, tỉnh Vĩnh Yên)
2. Châu Diên (Sơn Tây)
3. Phúc Lộc (Sơn Tây)
4. Tân Hưng (Hưng Hóa - Tuyên Quang)
5. Vũ Định (Thái Nguyên - Cao Bằng)
6. Vũ Ninh (Bắc Ninh)
7. Lục Hải (Lạng Sơn)
8. Ninh Hải (Quảng Yên)
9. Dương Tuyền (Hải Dương)
10. Giao Chỉ (Hà Nội, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình)
11. Cửu Chân (Thanh Hóa)
12. Hoài Hoan (Nghệ An)
13. Cửu Đức (Hà Tĩnh)
14. Việt Thường (Quảng Bình, Quảng Trị)
15. Bình Văn ( ? )
Hùng Vương đóng đô ở Phong Châu (bây giờ ở vào địa hạt huyện Bạch Hạc, tĩnh Vĩnh Yên), đặt tướng văn gọi là Lạc Hầu, tướng võ gọi là Lạc Tướng, con trai vua gọi là Quan Lang, con gái vua gọi là Mị Nương, các quan nhỏ gọi là Bồ Chính4. Quyền chính trị thì cứ cha truyền con nối, gọi là Phụ Đạo.
Về đời bấy giờ, sử Tàu có chép rằng năm tân mão (1109 trước Tây lịch), đời vua Thành Vương nhà Chu, có nước Việt Thường, ở phía nam xứ Giao Chỉ sai sứ đem chim bạch trĩ sang cống, nhà Chu phải tìm người làm thông ngôn mới hiểu được tiếng, và ông Chu Công Đán lại chế ra xe chỉ nam để đem sứ Việt Thường về nước. Vậy đất Việt Thường và đất Giao Chỉ có phải là đất của Hùng Vương lúc bấy giờ không?
Họ Hồng Bàng làm vua được 18 đời, đến năm quý mão (158 trước Tây lịch) thì bị nhà Thục lấy mất nước.
Xét từ đời Kinh Dương Vương đến đời vua Hùng Vương thứ 18, cả thảy 20 ông vua, mà tính từ năm nhâm tuất (2879) đến năm quý mão (258 trước Tây lịch) thì vừa được 2622 năm. Cứ tính hơn bù kém, mỗi ông vua trị vì được non 150 năm! Dẫu là người đời thượng cổ nữa, thì cũng khó lòng mà có nhiều người sống lâu được như vậy. - Xem thế thì đủ biết truyện đời Hồng Bàng không chắc là truyện xác thực.
Sử chép rằng đời Hùng Vương thứ nhất, người nước Văn Lang làm nghề chài lưới, cứ hay bị giống thuồng luồng làm hại, vua mới bắt dân lấy chàm vẽ mình để những giống ấy tưởng là đồng loại không làm hại nữa5. Sử lại chép rằng thuyền của ta ở đằng mũi thường hay làm hai con mắt, cũng có ý để cho các thứ thủy quái ở sông ở bể không quấy nhiễu đến.
Trong đời Hùng Vương lại có hai truyện mà ngày nay người ta thường hay nói đến, là truyện Phù Đổng Thiên Vương và truyện Sơn Tinh Thủy Tinh.
Đời vua Hùng Vương thứ 6 có đám giặc gọi là giặc Ân, hung mạnh lắm, không ai đánh nổi. Vua mới sai sứ đi rao trong nước để tìm người tài giỏi ra đánh giặc giúp nước. Bấy giờ ở làng Phù Đỗng, bộ Võ Ninh (nay là huyện Võ Giàng, tỉnh Bắc Ninh), có đứa trẻ xin đi đánh giặc giúp vua. Sứ giả về tâu vua, vua lấy làm lạ, cho đòi vào chầu. Đứa trẻ ấy xin đúc cho một con ngựa và cái roi bằng sắt. Khi ngựa và roi đúc xong thì đứa trẻ ấy vươn vai một cái, tự nhiên người cao lớn lên một trượng, rồi nhảy lên ngựa cầm roi đi đánh giặc.
Phá được giặc Ân rồi, người ấy đi đến núi Sóc Sơn thì biến đi mất. Vua nhớ ơn, truyền lập đền thờ ở làng Phù Đổng, về sau phong là Phù Đổng Thiên Vương6.
Truyện này là truyện tục truyền như vậy, chứ không có lẽ tin làm sự thực được. Họa chăng đời bấy giờ có người tướng giỏi, đánh được giặc, về sau người ta nhớ ơn làm đền thờ thì hợp lẽ hơn. Hiện bây giờ có đền thờ ở làng Gióng tức làng Phù Đổng. Năm nào đến mồng tám tháng tư cũng có hội vui lắm, tục gọi là đức Thánh Gióng.
Tục truyền rằng vua Hùng Vương thứ 18 có người con gái tên là Mỵ Nương, nhan sắc tuyệt trần. Sơn Tinh và Thủy Tinh đều muốn hỏi làm vợ. Hùng Vương hẹn rằng ngày hôm sau ai đem đồ lễ đến trước thì gả cho người ấy. Ngày hôm sau Sơn Tinh đến trước lấy được Mỵ Nương đem về núi Tản Viên (tức là núi Ba Vì ở tỉnh Sơn Tây).
Thủy Tinh đến sau, thấy Sơn Tinh lấy mất Mỵ Nương, tức giận vô cùng, mới làm ra mưa to gió lớn, rồi dâng nước lên đánh Sơn Tinh, Sơn Tinh ở trên núi không việc gì: hễ nước lên cao bao nhiêu, thì Sơn Tinh làm núi cao lên bấy nhiêu. Sơn Tinh lại dùng sấm sét đánh xuống, Thủy Tinh phải rút nước chạy về. Từ đó Sơn Tinh và Thủy Tinh thù nhau, mỗi năm đánh nhau một lần, dân gian thật là cực khổ.
Truyện này là nhân vì ở Bắc Việt năm nào đến tháng 6, tháng 7 cũng có nước lũ ở trên mạn ngược chảy xuống tràn vào trong đồng áng, ngập mất cả ruộng đất. Người ta không hiểu là tại lẽ gì, mới tưởng tượng mà đặt ra câu chuyện Sơn Tinh Thủy Tinh đánh nhau vậy.
Tóm lại mà xét, nước ta khởi đầu có quốc sử từ cuối thập tam thế kỷ: đến đời vua Thánh Tông nhà Trần, mới có quan Hàn Lâm Học Sĩ là Lê Văn Hưu, soạn xong bộ Đại Việt Sử Ký, chép từ Triệu Võ Vương đến Lý Chiêu Hoàng. Hai trăm rưỡi năm về sau lại có ông Ngô Sĩ Liên, làm quan Lễ Bộ Tả Thị Lang đời vua Thánh Tông nhà Lê, soạn lại bộ Đại Việt Sử Ký: chép từ họ Hồng Bàng đến vua Lê Thái Tổ. Nghĩa là từ ông Ngô Sĩ Liên, ở về thập ngũ thế kỷ trở đi, thì sử ta mới chép truyện về đời thượng cổ. Xem thế thì đủ biết những truyện về đời ấy khó lòng mà đích xác được. Chẳng qua nhà làm sử cũng nhặt nhạnh những truyện hoang đường tục truyền lại, cho nên những truyện ấy toàn là truyện có thần tiên quỷ quái, trái với lẽ tự nhiên cả.
Nhưng ta phải hiểu rằng nước nào cũng vậy, lúc ban đầu mờ mịt, ai cũng muốn tìm cái gốc tích của mình ở chỗ thần tiên để cho vẻ vang cái chủng loại của mình. Chắc cũng bởi lẽ ấy mà sử ta chép rằng họ Hồng Bàng là con tiên cháu rồng, v.v....
Nay ta theo sử cũ mà chép mọi truyện, người xem sử nên phân biệt truyện nào là truyện thực, truyện nào là truyện đặt ra, thì sự học mới có lợi vậy.
---3 Có sách chép là Âu Cơ đẻ ra một trăm cái trứng nở ra một trăm con.
4 Bây giờ còn có nơi gọi Chánh Tổng là Bồ Đình, chắc là bởi Bồ Chính mà ra.
5 Sử chép rằng người Việt Nam ta có thói vẽ mình mãi đến đời vua Anh Tông nhà Trần mới bỏ.
6 Có người chép truyện này nói rằng: Giặc Ân là quân của nhà Ân bên Tàu sang đánh nước ta. Nói như thế thật là một điều lầm. Về đời nhà Ân nước Tàu chỉ ở vào mạn sông Hoàng Hà là đất tỉnh Hà Nam, Trực Lệ, Sơn Tây và Thiểm Tây bây giờ mà thôi. Còn những đất ở bên này sông Trường Giang là man di hết cả. Từ Trường Giang sang đến Bắc Việt ta xa cách bao nhiêu đường đất. Dẫu lúc ấy ở bên ta có họ Hồng Bàng làm vua nữa, thì chắc cũng chưa có kỷ cương gì, có lẽ cũng giống như một người làm Quan Lang trên Mường mà thôi, như thế thì đã có giao thiệp gì với nhà Ân mà đánh nhau. Vả lại, sử Tàu cũng không có chỗ nào chép đến truyện ấy. Vậy thì lẽ gì mà nói rằng giặc Ân là người nhà Ân bên Tàu.
Tran Trong Kim
Hong Bang Family
(2879-258 BC)
1. Hong Bang Family
2. Van Lang Country
3. Fairy tales about Hong Bang life:
Phu Dong Thien Vuong
Son Tinh Thuy Tinh
According to legend, Emperor De Minh was the third generation grandson of Emperor Shennong. He went on a tour of the south to Ngu Linh mountain (now in Hunan province) and met a fairy. They got married and had a son named Loc Tuc. Later, Emperor Minh passed the throne to his eldest son, De Nghi, to be the king of the north, and appointed Loc Tuc as the king of the south, calling himself Kinh Duong Vuong, with the national title of Xich Quy.
The territory of Xich Quy at that time bordered Dong Dinh Lake (Hunan) to the north, Ho Ton (Champa) to the south, Ba Thuc (Sichuan) to the west, and the South China Sea to the east.
Kinh Duong Vuong became king of Xich Quy country around the year of Nham Tuat (2879 BC?) and married Dong Dinh Quan's daughter, Long Nu, who gave birth to Sung Lam. He succeeded to the throne and called himself Lac Long Quan.
Lac Long Quan married the daughter of King De Lai named Au Co, and had one hundred sons at once3. Lac Long Quan told Au Co: "I am a descendant of Long Quan, you are a descendant of fairies, we cannot live together for long; now that we have a hundred children, you should take 50 to the mountains, and I will take the other 50 to the South China Sea." The origin of this story is probably from Lac Long Quan onwards, the Xich Quy country was divided into countries called Bach Viet. Therefore, today the land of Ho Quang (Hu Nam province, Quang Dong province and Quang Tay province) is also called Bach Viet land. That is also a guess, and cannot be said to be exact.
Lac Long Quan appointed his eldest son to be king of Van Lang country, calling himself Hung Vuong.
According to old history, Van Lang country was divided into 15 parts:
1. Van Lang (Bach Hac, Vinh Yen province)
2. Chau Dien (Son Tay)
3. Phuc Loc (Son Tay)
4. Tan Hung (Hung Hoa - Tuyen Quang)
5. Vu Dinh (Thai Nguyen - Cao Bang)
6. Vu Ninh (Bac Ninh)
7. Luc Hai (Lang Son)
8. Ninh Hai (Quang Yen)
9. Duong Tuyen (Hai Duong)
10. Giao Chi (Hanoi, Hung Yen, Nam Dinh, Ninh Binh)
11. Cuu Chan (Thanh Hoa)
12. Hoai Hoan (Nghe An)
13. Cuu Duc (Ha Tinh)
14. Viet Thuong (Quang Binh, Quang Tri)
15. Binh Van (? )
Hung Vuong established the capital in Phong Chau (now in Bach Hac district, Vinh Yen province), appointed civil generals as Lac Hau, military generals as Lac Tuong, the king's son as Quan Lang, the king's daughter as Mi Nuong, and minor officials as Bo Chinh4. Political power was passed down from father to son, called Phu Dao.
At that time, Chinese history recorded that in the year of Tan Mao (1109 BC), during the reign of King Thanh Vuong of the Zhou Dynasty, there was a country called Viet Thuong, located in the south of Giao Chi, that sent an envoy to bring white pheasants as tribute. The Zhou Dynasty had to find an interpreter to understand the language, and Mr. Chu Cong Dan invented a compass to bring the Viet Thuong envoy back to his country. So were the lands of Viet Thuong and Giao Chi the lands of Hung Vuong at that time?
The Hong Bang family ruled for 18 generations, until the year of the Rabbit (158 BC) when the country was taken over by the Thuc dynasty.
From the Kinh Duong Vuong era to the 18th Hung Vuong era, there were a total of 20 kings, and from the year of Nham Tuat (2879) to the year of Quy Mao (258 BC), it was exactly 2622 years. If we calculate the difference, each king reigned for nearly 150 years! Even in ancient times, it would be difficult for many people to live that long. - Seeing this, it is enough to know that the story of the Hong Bang era is not necessarily authentic.
History records that during the first Hung King's reign, the people of Van Lang, who were fishermen, were often harmed by sea monsters. The king ordered the people to paint their bodies with indigo so that these creatures would think they were of the same species and would not harm them anymore5. History also records that our boats often had two eyes drawn at the bow, also with the intention of preventing the sea monsters from disturbing them.
During the Hung King's reign, there were two stories that people often talk about today: the story of Phu Dong Thien Vuong and the story of Son Tinh Thuy Tinh.
During the reign of the 6th Hung King, there was a group of bandits called the An bandits, who were very fierce and powerful, and no one could defeat them. The new king sent an envoy to the country to find talented people to help the country fight the bandits. At that time, in Phu Dong village, Vo Ninh department (now Vo Giang district, Bac Ninh province), there was a child who asked to help the king fight the bandits. The envoy returned to report to the king, the king was surprised, and summoned him to court. The child asked to cast an iron horse and whip. When the horse and whip were cast, the child stretched, and suddenly he grew one truong tall, then jumped on the horse, took the whip and went to fight the bandits.
After defeating the An bandits, the boy went to Soc Son mountain and disappeared. The king was grateful, ordered a temple to be built in Phu Dong village, and later named him Phu Dong Thien Vuong6.
This story is a popular story, and cannot be believed to be true. Perhaps at that time there was a talented general who defeated the enemy, and later people remembered his gratitude and built a temple to worship him. Currently there is a temple in Gióng village, also known as Phù Đổng village. Every year on the 8th of April there is a very happy festival, commonly called Đức Thánh Gióng.
Legend has it that the 18th Hung King had a daughter named My Nuong, who was extremely beautiful. Son Tinh and Thuy Tinh both wanted to ask her to be their wife. Hung Vuong made an appointment that the next day whoever brought the gifts first would marry her. The next day Son Tinh arrived first and took My Nuong to Tan Vien mountain (which is Ba Vi mountain in Son Tay province).
Thuy Tinh arrived later, saw Son Tinh took My Nuong, was extremely angry, created a storm, then raised water to attack Son Tinh, Son Tinh was on the mountain and had no problem: whenever the water rose higher, Son Tinh made the mountain that much higher. Son Tinh used thunder and lightning to strike down, Thuy Tinh had to withdraw the water and run back. From then on Son Tinh and Thuy Tinh hated each other, fought once a year, the people really suffered.
This story is because every year in June and July in North Vietnam, flood water from upstream flows down into the fields, submerging the land. People do not understand why, so they imagine and create the story of Son Tinh and Thuy Tinh fighting.
In short, our country began to have a national history at the end of the thirteenth century: during the reign of King Thanh Tong of the Tran Dynasty, there was a Han Lam Academician named Le Van Huu who completed the Dai Viet Su Ky, recording from Trieu Vo Vuong to Ly Chieu Hoang. Two hundred and fifty years later, there was Mr. Ngo Si Lien, who was an official of the Ministry of Rites and Left Minister during the reign of King Thanh Tong of the Le Dynasty, who re-compiled the Dai Viet Su Ky: recording from the Hong Bang family to King Le Thai To. That means from Mr. Ngo Si Lien, in the fifteenth century onwards, our history only recorded stories about ancient times. Seeing this, it is enough to know that stories about that time are difficult to be accurate. It is just that historians also collect fantastic stories passed down from generation to generation, so those stories are all stories about fairies and monsters, contrary to the natural order.
But we must understand that every country, in the beginning, is obscure, everyone wants to find their origin in the gods to glorify their race. Perhaps that is why our history books record that the Hong Bang family is the descendants of the dragon and the fairy, etc.
Now we follow the old history to record all the stories, the reader of history should distinguish which stories are real stories, which stories are made up, then learning will be beneficial.
---3 Some books say that Au Co gave birth to one hundred eggs that hatched into one hundred children.
4 Now there are places that call Chanh Tong Bo Dinh, probably because of Bo Chinh.
5 History records that Vietnamese people had the habit of painting themselves until the reign of King Anh Tong of the Tran Dynasty.
6 Some people wrote this story saying: The Yin invaders were the army of the Yin Dynasty from China that came to attack our country. Saying so is a mistake. During the Yin Dynasty, China only stayed on the Yellow River, which is the land of Ha Nam, Truc Le, Son Tay and Thiem Tay provinces today. The lands on this side of the Truong Giang River were all barbarians. From the Truong Giang to our North Vietnam, it is so far away. Even if at that time we had the Hong Bang family as kings, there would probably not have been any discipline, perhaps it was just like a person who was a Quan Lang in Muong, so there would have been no communication with the Yin Dynasty to fight. Moreover, Chinese history books do not record this story anywhere. So how can we say that the Yin invaders were from the Yin family in China?